Scriptie: sociaal emotionele veiligheidsbeleving bij expatkinderen

Samenvatting:

van expatkinderen kunnen verbeteren. De onderzochte manieren zijn gebaseerd op psychologische interventies vanuit diverse psychologische domeinen, zoals cognitieve gedragstherapie en systeemtherapie. Kinderopvanglocaties binnen XXXXXX Waalre proberen momenteel de veiligheidsbeleving van expatkinderen te verbeteren. Uit de vragenlijst blijkt dat expatkinderen regelmatig te maken hebben met een onveiligheidsbeleving. Om de veiligheidsbeleving te verbeteren zijn handvatten nodig. Expatkinderen worden ook wel Third Culture Kids (TCK’s genoemd). TCK’s leven in drie culturen. De thuiscultuur, cultuur van het gastland en de expatcultuur, waarin expats voornamelijk met andere expats omgaan die dezelfde taal gebruiken en dezelfde mobiele levensstijl hebben. Expatkinderen maken gebruik van de internationale of de Nederlandse kinderopvang. De overgang van de thuiscultuur en de expatcultuur naar de opvangcultuur resulteert veelal in een cultuurschok. Expatkinderen hebben last van een onveiligheidsbeleving omdat symbolen en culturele gewoonten onbekend voor ze zijn. Dit onderzoek is van essentieel belang om te ontdekken hoe de veiligheidsbeleving van expatkinderen kan worden verbeterd binnen de kinderopvang. Hierdoor kunnen de pedagogisch professionals de juiste ondersteuning aan alle kinderen bieden en toch de kwaliteit van het VVE aanbod behouden. Het doel van dit onderzoek is daarom advies uit te brengen hoe pedagogisch professionals de veiligheidsbeleving van expatkinderen van 2,5 tot 4 jaar kunnen verbeteren. Daarom is de volgende onderzoeksvraag geformuleerd: Hoe kunnen de pedagogisch professionals van XXXXXX Waalre de emotionele veiligheidsbeleving van expatkinderen van 2,5 tot 4 jaar verbeteren? Veiligheidsbeleving wordt gedefinieerd als subjectieve veiligheid. Het is de manier waarop kinderen veiligheid beleven. Het gaat om gedachten en gevoelens van de kinderen.

Literatuuronderzoek toont aan dat er verschillende gevolgen zijn van een onveiligheidsbeleving op motorisch-, fysiologisch- en cognitief niveau. Een onveiligheidsbeleving heeft gevolgen op het gedrag van kinderen (motorisch), het lichaam van kinderen (fysiologisch) en de gedachten van kinderen (cognitief). Motorische gevolgen zijn de freeze-flight- en fight reacties en één van de vier copingstrategieën die expatkinderen hanteren tijdens een onveiligheidsbeleving. Dat zijn directe aanpak van problemen, afleiding, vermijding en steun zoeken. Factoren die een duidelijke rol spelen in de veiligheidsbeleving van expatkinderen zijn individuele factoren, situationele factoren en sociaal-culturele factoren. De individuele factor gedragsinhibitie blijkt de meest voorspellende factor voor het ontstaan van een onveiligheidsbeleving. De situationele factoren zijn omgevingsfactoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van een onveiligheidsbeleving. Situationele factoren die volgens omgevingspsychologen de veiligheidsbeleving kunnen verbeteren zijn de aanwezigheid van een ’huiselijke’” sfeer, kindvriendelijke elementen en een stimulerende inhoud die de autonomie verbeteren. Een rustige en prikkelarme plek binnen de kinderopvanglocatie waar kinderen kunnen snoezelen met diverse sensorische middelen, zoals rustgevende of bekende geluiden en geuren, helpt om de veiligheidsbeleving te verbeteren. Sociaal culturele factoren spelen een belangrijke rol in het ontstaan van een onveiligheidsbeleving. Als de thuiscultuur en de opvangcultuur niet overeenkomen, dan matchen normen, waarden en symbolen niet meer met elkaar. Deze mismatch veroorzaakt een onveiligheidsbeleving. Daarom is het essentieel aandacht te blijven besteden aan de diversiteit omdat expatkinderen zich daarin herkennen, maar wel de nadruk leggen op de overeenkomsten. Interventies die met het literatuuronderzoek zijn gevonden zijn: sensitieve responsiviteit, goede samenwerking en communicatie en taal. Door mentalisatie kan de veiligheidsbeleving van expatkinderen worden verbeterd omdat mentalisatie de sensitieve responsiviteit verhoogt bij pedagogisch professionals. Mentaliseren is het vermogen om het gedrag van anderen te begrijpen. Interventies die gericht zijn op een goede samenwerking met het systeem rondom het expatkind blijken effectiever te werken. Door gebruik te maken van diverse visualisaties zoals taakrelevante gebaren, fysieke, foto’s of pictogrammen en levende animaties zullen expatkind meer controle krijgen binnen een nieuwe omgeving wat de veiligheidsbeleving verbetert.
Methoden: Dit onderzoek heeft eerst gebruik gemaakt van een vooronderzoek om de huidige veiligheidsbeleving van expatkinderen goed in te kunnen schatten. Dit in de vorm van een zelfontworpen vragenlijst die gebaseerd is op de gevonden literatuur in dit onderzoek. De vragenlijst bevatte 14 vragen in de vorm van een 5-punts Likertschaal. Om antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvraag zijn semigestructureerde interviews uitgevoerd onder tien pedagogisch professionals van vier verschillende opvanglocaties. Kwalitatief onderzoek is gebruikt om huidige efficiënte interventies en verdere benodigheden die de veiligheidsbeleving van expatkinderen kunnen verbeteren in kaart te brengen. Semigestructureerde interviews zijn afgenomen met behulp van een van tevoren opgestelde topiclijst. De steekproefomvang bestond uit 8 pedagogisch professionals en 2 pedagogisch coaches, die werkzaam zijn binnen de volgende kinderopvanglocaties: XXXXXX, XXXXXX, XXXXXX en XXXXXX. Hierbij is er gebruik gemaakt van een purposive sample techniek. Bepaalde steekproefeigenschappen waren relevant voor dit onderzoek zoals de functie (pedagogisch professional) en de doelgroep (expatkinderen) waar de steekproef mee werkten.

Resultaten uit het kwalitatief onderzoek tonen aan dat pedagogisch professionals voornamelijk pictogrammen, nabijheid, onderlinge positieve samenwerking en een duidelijke structuur en grenzen gebruiken om de veiligheidsbeleving van expatkinderen te verbeteren. Opvallend is dat maar 50% benoemt dat autonomie de veiligheidsbeleving van expatkinderen verbetert. Pedagogisch professionals geven aan dat er geen multicultureel beleid aanwezig is binnen de kinderopvanglocaties. Ze hebben baat bij een adequate aanpak die gebaseerd is op een werkzame praktijk binnen een helder beleidskader. Opvallend is dat gedragsinhibitie niet gezien wordt als persoonlijkheidsfactor die de meeste negatieve invloed heeft op de veiligheidsbeleving.

Conclusie en aanbevelingen: Pedagogisch professionals verbeteren de veiligheidsbeleving van expatkinderen door het toepassen van de meest effectieve interventies die gericht zijn op het verminderen van gedragsinhibitie. Dit zijn interventies zoals graduele (geleidelijke) blootstelling en positieve bekrachtiging. Daarbij is het zeer essentieel dat pedagogisch professionals de autonomie van expatkinderen blijven stimuleren binnen een omgeving die gericht is op culturele diversiteit. Hier is zeker een verbeterslag in te maken door de diverse opvanglocaties. Autonomie stimuleert de interne locus of control wat psychologische een grote invloed heeft op depressie en angst. Dit onderzoek toont daarbij aan dat pedagogisch professionals te weinig aandacht besteden voor culturele diversiteit binnen een groep. Te weinig aandacht aan culturele diversiteit veroorzaakt een groter verschil tussen expatkinderen en de Nederlandse kinderen. Dit verschil tussen kinderen gecombineerd met een groot verlies van bekende tekens en symbolen van expatkinderen vermindert de veiligheidsbeleving. Verlies van bekende tekens en symbolen wordt verminderd door het toepassen van meerdere vormen van herkenbare visualisaties zoals taakrelevante gebaren, pictogrammen en levendige animaties. De opvangorganisatie dient ten eerste een multicultureel beleid te moeten gaan beschrijven om de bovenstaande zaken te bewerkstelligen. Aanbevelingen welke zijn voortgekomen uit de conclusie en analyse van de resultaten zijn: 1.) Gedragsinhibitie verminderen door kinderen opbouwenderwijs te laten wennen aan de opvang door bijvoorbeeld de opvangtijd stapsgewijs langer te maken in combinatie met positieve bekrachtiging. 2.) Aandacht besteden aan diversiteit door bijvoorbeeld kinderen te begroeten in hun eigen taal, liedjes te zingen in hun eigen taal, eten te maken vanuit hun cultuur. 3.) Gebruik maken van meerdere vormen van visualisaties zoals pictogrammen, taakrelevante gebaren en levendige animaties. Culturele diversiteit integreren in de pictogrammen en levendige animaties. Dit kan bijvoorbeeld door pictogrammen te gebruiken waarop kinderen staan die allemaal verschillend zijn. 4.) Interne locus of control verbeteren door kinderen zelf keuzes te laten maken door kinderen zelf bewust te laten kiezen tussen het speelgoed, activiteiten, met wie ze willen spelen of laat kinderen zelf kiezen hoe ze pedagogisch professionals willen begroeten met een begroetingsposter. De 5e aanbeveling is gericht op de directie van XXXXXX Waalre. 5.) Beleid ontwikkelen, in samenwerking met de pedagogisch professionals, dat gericht is op diversiteit. Maak hierbij gebruik van oplossingsgerichte intervisie.