Maak een oefenexamen van de volgende tekst: Samenvatting natuurwetenschappen
Plantaardige oorsprong voorbeelden
Dierlijke oorsprong voorbeelden
Brood
Kaas
Sla
Eieren
Frietjes
Melk
Appel
Mosselen
Voedingsstoffen
Nutrinten
Water
Water
Mineralen
Mineralen
Vetten
Vetzuur, glycerol
Eiwitten
Aminozuren
Vitaminen
Vitaminen
Suikers
Glucose
Voedingsstoffen worden gebruikt als?
Brandstof
Bouwstof
Beschermstof
Water, eiwitten, mineralen --> bouwstof (herstelt cellen en maakt nieuwe cellen)
Suikers, vetten --> brandstof (bewegen)
Vitaminen, mineralen --> beschermstof (weerstand, werking immuunsysteem en darmen)
Bevatten alle voedingsmiddelen hetzelfde? NEE
Wanneer eet je gezond? Als je gevarieerd eet en de juiste hoeveelheid van elke voedingsstof eet
Voedingsdriehoek:
Water beste, thee/ koffie zonder suiker goed bij afwisseling
Voedingsmiddelen plantaardige oorsprong, gunstig effect op gezondheid
Voedingsmiddelen dierlijke of plantaardige oorsprong, mogelijk ongunstig effect op gezondheid, bevatten nog wel nuttige voedingsstoffen
Voedingsmiddelen dierlijke oorsprong, gunstig, neutraal of onvoldoende bewezen effect op de gezondheid. Kies voor de weinig of niet-bewerkte variant.
Sterk bewerkte producten met veel toegevoegde suiker, vet en/of zout en met een aangetoond ongunstig gezondheidseffect. OVERBODIG, niet vaak + kleine porties.
Bewegingsdriehoek:
Bewegen matige intensiteit: min. 150min per week. Splits tijd op, bij voorkeur halfuurtje op vijf dagen (elke dag bewegen = beter). Halfuur mag je spreiden, bv. 3 keer 10 minuten
Bewegen hoge intensiteit: min. 75min per week. Verspreid je beweging, kan onderbroken en niet onderbroken zijn
Licht intensief bewegen: vaak genoeg rechtstaan, wandelen, licht huishoudelijk werk doen: alles waarbij je niet echt moe wordt, maar ook niet stilzit. Bij voorkeur de hele dag door.
Sedentair gedrag of lang stilzitten: slapen niet, fysiek en mentaal beter als we stilzitten regelmatig onderbreken
1) Speekselklier 2) Mond 3) Slokdarm 4) Lever 5) Maag 6) Galblaas 7) Twaalfvingerige darm 8) Alvleesklier 9) Dikke darm 10) Dunne darm 11) Blinde darm 12) Appendix 13) endeldarm 14) anus
Waarom is vertering nodig? Om grote voedingsdelen om te zetten in kleinere voedseldelen
Wat gebeurt er met voedingsmiddelen in je mond?
Bijten waardoor voedsel verkleind wordt (mechanisch verkleinen)
Het oppervlak waar het speeksel kan op inwerken vergroot
Wat is de functie van speeksel? Speeksel breekt zetmeelmoleculen af tot glucosemoleculen (dit start in de mond) (chemisch verkleinen/verteren)
Hoe kun je de voedselbrij doorslikken? De tong komt tegen het gehemelte waardoor het voedsel naar achter wordt geduwd. Door de druk van het voedsel wordt de huig omhooggeduwd en sluit de neusholte af. Door een opwaartse beweging van de tong komt de strotklep boven de opening van de luchtpijp die ze (deels) afsluit. Ten slotte schuift het voedsel over de luchtpijp in de slokdarm.
Hoe houd je je gebit gezond? Poets je mond na elke maaltijd als dat mogelijk is maar wacht minstens een half uur als je iets zuur hebt gegeten want dat maakt de buitenlaag van je tand zacht en wordt hij makkelijker beschadigt. Dat komt door dat een kleverige laag ontstaat die verzuren en tasten de tanden aan als het tandsteen wordt en kan zo ontstekingen of bloedingen veroorzaken.
Welke functie heeft de slokdarm? De slokdarm heeft als functie van de mond naar de maag te brengen, dat doet hij met de peristaltische beweging, dat zijn knijpbewegingen waarbij de spierlagen van de slokdarm afwisselend samentrekken en ontspannen.
Wat gebeurt er met de voedseldeeltjes in de maag? De binnenwand van de maag is bedekt een klierweefsel die met maagsap, een zuur sap, produceert. In de maag zitten maagwandspieren die constant samentrekken en terug ontspannen waardoor een knedende beweging ontstaat die maagzuur en voedseldeeltjes vermengd. Eiwitten verteerd door maagsap.
Wat gebeurt met de voedseldeeltjes in de dunne darm? 3 stoffen toegevoegd: alvleessap (productie: alvleesklier), galsap (productie: lever, opslag: galblaas), darmsap (productie: dunne darm) die stoffen gaan verteren tot nutrinten (zie begin) die door de wand van de dunne darm kunnen om in het bloed terecht te komen. In het lichaam dienen ze als brandstof voor chemische verbranding in cellen.
Soort sap
Orgaan sap
functie
maagsap
maag
Vertering eiwitten
galsap
Lever, opslag galblaas
Kleinere stukken verdelen (geen vertering)
alvleessap
alvleesklier
Vertering vetten en eiwitten
darmsap
Dunne darm
Vertering eiwitten en zetmeel
Wat is absorptie? Het proces waarbij nutrinten uit de dunne darm worden opgenomen in het bloed.
Wat gebeurt er met niet-verteerbare voedseldeeltjes? Voorbeeld niet-verteerbaal voedseldeeltje: vezels, nodig voor goede werking van de darmen.
Worden naar dikke darm gevoerd waar de wand vocht uit die voedselresten ophaalt en ontstaan vaste uitwerpselen (kaka) die langs de aarsopening uit het lichaam worden verwijderd.
1) het hart (geen deel van het ademhalingsstelsel) 2) luchtpijp 3) kraakbeenringen 4) long 5) luchtpijptakken 6) longvlies 7) pleuravocht 8) borstvlies 9) middenrif 10) tussenribspier 11) ribben 12) longtak --> longtakjes 13) longtrechter 14) longblaasje 15) haarvaatjes (geen deel van het ademhalingsstelsel)
Mondademhaling of neusademhaling? Neusademhaling omdat:
voordeel
aanpassing
Gefilterd en gezuiverd
Neusholte is bedekt met kleverig slijmvlies en trilhaartjes (werken als borstels)
bevochtigd
Langere ademweg bedekt met vochtig neusslijmvlies
verwarmd
In neusschelpen zitten slijmcellen (constante temperatuur 37C)
Hoe gaat de lucht verder vanaf onze neusholte? Lucht gaat door de luchtpijp, strotklep voorkomt verslikking
Hoe ziet de luchtpijp en zijn vertakkingen er uit? Opbouw: luchtpijp --> luchtpijptakken --> longtakken --> longtakjes --> longtrechtertjes
Hoefijzervormige kraakbenen: versterking, open achteraan: luchtpijp veranderen van vorm als we voedsel doorslikken
Trilharen zorgen dat onzuiverheden afgevoerd via mond
Wat is kenmerkend aan onze longen? Roze (aanwezigheid bloed), tussen borst- en longvlies zit pleuravocht --> niet schuren tijdens ademhalen, 2 longen (linkerlong 2 longkwabben, rechterlong 3 longkwabben, doordat hart links zit)
Hoe gebeurt de gaswisseling in onze longen? Tussen longblaasjes en haarvaten
Inademen: zuurstofgas van longblaasjes --> bloed
Uitademen: koolstofdioxide van bloed --> longblaasjes
Hoe verlopen de ademhalingsbewegingen?
Inademen longinhoud groter, buitenste tussenribspieren trekken omhoog en naar voren, middenrifspieren trekken middenrif vlak
Inademen longinhoud kleiner, ribben zakken naar beneden, middenrif neemt bolle vorm aan
verbranding
ademhaling
Er ontstaat
Waterdamp
Koolstofdioxide
warmte
Waterdamp
Koolstofdioxide
warmte
Er wordt verbruikt
zuurstofgas
zuurstofgas
Ingeademde lucht
Uitgeademde lucht
stikstofgas
78%
78%
zuurstofgas
20%
17%
koolstofdioxide
0,03%
4%
waterdamp
minder
meer
Uitgeademde lucht bevat meer koolstofdioxide en waterdamp maar minder zuurstofgas
Er is gaswisseling in de longblaasjes
Wat doet roken met de longen?
Teer-, roet- en stofdeeltjes kunnen doordringen tot in longblaasjes, kleuren longen zwart, stoffen kunnen kern van cellen zo veranderen dat ze ongeremd gaan delen, zo ontstaat longkanker
bestandsdeel
kenmerken
afbeelding
Witte bloedcellen
Bolvormig
Duidelijke kern
Kleurloos
Kleinste hoeveelheid
Grootste formaat
Rode bloedcellen
Rond schijfje
In het midden dunner dan aan de rand
Geen celkern
Rode kleur door hemoglobine
Grootste hoeveelheid
Middelmatig formaat
bloedplaatjes
Onregelmatige vorm
Stukje van een grote cel
Middelmatige hoeveelheid
Kleinste formaat
Welke delen van het bloed kunnen we herkennen? Rode en soms witte bloedcellen
Onderdeel
Functie
Bloedplasma
Stelpen van bloedingen
Fibrogeen komt in aanraking met lucht of oneffen oppervlak --> fibrogeendraden
Transport
Voedingsstoffen
Afvalstoffen
Hormonen
beschermstoffen
Rode bloedcellen
Transport zuurstofgas
Witte bloedcellen
Omsluiten en verteren van bacterin (celvraat)
Lichaam beschermen met antistoffen
Bloedplaatjes
Korst vormen op wonde
Uitlokken reactie fibrine --> fibrinedraden
1. rechterboezem
7. aorta
2. rechterkamer
8. bovenste holle ader
3. linkerboezem
9. onderste holle ader
4. linkerkamer
10.longslagaders
5. klepvliezen
11.longaders
6. halvemaanvormige kleppen
12.kamertussenschot
Fase 1
Fase 2
Fase 3
Boezems en kamers zijn ontspannen
Samentrekken van de boezems
Samentrekken van de kamers
--> bloed stroomt
Van aders
Naar de boezem
--> bloed stroomt
Van de boezems
Naar de kamers
--> bloed stroomt
Van de kamers
Naar de slagaders
Welke bloedvaten bestaan er en wat is hun functie?
Soort bloedvat
slagaders
aders
haarvaten
Waar
Vervoert bloed weg van het hart
Vervoert bloed weg naar het hart
Zuurstofrijk, zuurstofarm
Zuurstofrijk behalve longslagader
(Helderrood bloed)
Zuurstofarm behalve longader
(Donker rood bloed)
extra
Heeft elastische bindweefsel
Heeft stevig bindweefsel
Bloedvat van gaswisseling
Wisseling van
Zuurstofgas
Koolstofdioxide
Voedingsstoffen
Afvalstoffen
Maar 1 laag cellen
Slagaders en aders hebben spierweefsels
Halvemaanvormige kleppen en klepvliezen zorgen ervoor dat bloed in slechts 1 zin stroomt
1) linkerboezem 2) linkerkamer 3) rechterboezem 4) rechterkamer 5) aorta 6) halsslagader 7) leverslagader 8) darmslagader 9) nierslagader 10) poortader 11) haarvaten van de bovenste lichaamsdelen 12) leverhaarvaten 13) darmhaarvaten 14) nierhaarvaten 15) haarvaten van de onderste lichaamsdelen 16) onderste holle ader 17) bovenste holle ader 18) nierader 19) leverader 20) longslagader 21) longhaarvaten 22) longader
Kleine bloedsomloop
Grote bloedsomloop
Rechter kamer
Linker kamer
Longslagader
aorta
longen
slagaders
longader
organen
Linker boezem
aders
Onderste of bovenste holle ader
Rechter boezem
Voorstelling:
Zuurstofarm bloed: blauw
Zuurstofrijk bloed: rood
Gesloten bloedsomloop
Open bloedsomloop
voorbeeld
De mens
spin
uitleg
Bloed gaat door bloedvaten door het lichaam met een hogere bloeddruk waardoor het sneller is en er zijn wel (slag)aders maar minder bloed
Al het bloed wordt in open holtes gepompt en daarom hebben ze een lage bloeddruk, ze hebben geen (slag)aders maar hebben meer bloed
Uitscheiding afscheiding of ontlasting, want de stoffen zijn niet langs cellen gepasseerd, als reststof in de dikke darm en worden via aars verwijderd.
Delen van het uitscheidingsstelsel
Longen
Koolstofdioxide en waterdamp
1
huid
zweet
2
nier
urine
3
lever
Gifstoffen verwijderd en samenstelling bloed regelen
4
Welke lichaamsdelen zijn belangrijk voor de werking van de nieren?
Aders (bloedtoevoer met stoffen)
Slagaders
Nier
Urineleider
Urinebuis
Blaas
Welke stoffen worden er vooral via de stofwisseling in de cellen uitgescheiden?
Urine = excretieproduct , naam te danken aan ureum
De meest voorkomenden zijn zout, ureum en ammoniak
Hoe zijn de nieren aangepast voor de vorming van urine?
Je bloed wordt gezuiverd en de afvalstoffen verlaten het lichaam via urine
A. Aorta a. nierslagader B. onderste holle ader b. nierader C. linkernier D. rechternier E. urineleider F. blaas G. urineblaas
1. niervlies 2. nierschors 3. niermerg 4. nierbekken 5. nierkelken 6. nierslagader 7. nierader 8. urineleider
De longen hebben als functie het uitademen van koolstofdioxide en waterdamp.
Uit welke delen bestaat onze huid?
1. zweetporie 2. zweetklier 3. haarzakje 4. opperhuid 5. lederhuid
Zweten zorgt voor afscheiding afvalstoffen en in stand houden van lichaamstemperatuur
De oorzaak van zweten kan ook
Spanning (angstzweet)
Hormonen (bv. Puberteit)
1. Aorta 2. onderste holle ader 3. Leverslagader 4. Poortader 5. Galblaas 6. Galkanaal 7. Linkerkwab 8. Rechterkwab
Welke functies heeft onze lever?
Stofwisseling/metabolisme
Voedingsstoffen -->ingewikkeld proces --> lichaamseigen stoffen (eiwitten, vetten, koolhydraten)
Galproductie
Productie warmte
Opslag
Energiereserves
Bouwstoffen
Mineralen
Vitaminen
Ontgiftende werking
Zet voedingsstoffen ook om in gifstoffen --> lever maakt ze onschadelijk
Afgevoerd via urine of ontlasting
Primaire vs secundaire geslachtskenmerken
Primaire geslachtskenmerken heb je bij je geboorte
Secundaire krijg je tijdens de puberteit
Periode waarin een jongere lichamelijk als geestelijk ontwikkelt (invloed geslachtshormonen)
Pubertijd
1. voorhuid 2. zwellichaampjes 3. zaadblaasjes 4. balzak 5. teelbal 6. penis 7. urinebuis 8. urineblaas 9. eikel 10. Prostaatklier 11. Zaadleider 12. Bijbal
______________________staart_____________________________/middenstuk/__kop____/Waarom is het belangrijk dat de balzak buiten het lichaam is?
Temperatuur lichaam te hoog voor zaadcellen aan te maken
Wat zit er in de balzak?
Teelballen, bijballen
Waar worden de zaadcellen gemaakt en waar bewaard?
Gemaakt: teelballen, tijdelijk bewaard: bijballen
Sperma bestaat uit?
Witte, slijmerige vloeistof + miljoenen zaadcellen
Wat is de rol van zaadblaasje?
Geven vocht mee met zaadcellen, zaadcellen winnen kracht
Welke dubbele taak heeft de prostaatklier?
Prostaatklier zorgt ervoor dat ofwel urine ofwel sperma door urinebuis komt, niet beide
Waarvoor dienen zwellichaampjes in de penis?
Zorgen dat de penis kan opstaan
Wat is het nut van de voorhuid
Beschermt de eikel
Deel zaadcel
functie
kop
Bezit erfelijk materiaal
middenstuk
Motor die energie geeft aan de staart
staart
Voortbewegen
1. baarmoeder 2. Baarmoederhals 3. baarmoederwand 4. clitoris 5. eierstok 6. eileider 7. endeldarm 8. grote schaamlippen 9. kleine schaamlippen 10. Schede 11. Urineblaas 12. Urinebuis
Wat is de eisprong?
Rijp ei die uit 1 van de 2 eierstokken vrijkomt
Andere naam voor eisprong
Ovulatie
Hoe raakt eicel (kan niet zelf bewegen) in baarmoeder
Eicel wordt door trilharen in eileider naar baarmoeder gestuurd
Voorbereiding baarmoeder op komst eicel
Baarmoeder legt dikke laag slijmvlies aan voor innesteling ei
Wat zijn maandstonden
Onbevruchte eicel sterft na 1 dag en wordt samen met bloed en resten het baarmoederslijmvlies uitgedreven langs de schede
Andere naam voor maandstonden
Menstruatie, regels
Hoelang duren maandstonden gemiddeld
5 dagen
Waarom spreekt men van een menstruatiecyclus
Regelmatig gebeuren, gemiddeld 28 dagen
Verschil maandverband en tampon
Tampon enkel als je menstrueert + inbrengen, maandverband = uitwendig gebruik
Voortplanting vrouw wordt geregeld door
Volledig door hormonen
Tussen welke twee gebeurtenissen rijpt elke - 28 dagen een eicel
Puberteit tot menopauze
Tijdens menstruatiecyclus verandering zichtbaar in
Baarmoeder en eierstok
Kernmomenten
Ovulatie of eisprong (dag 14), moment van vruchtbaarheid
Wat is er aan het einde van de cyclus
Bloeding (maandstonden)
zaadcellen
eicellen
aantal
100 000 000 per zaadlozing (veel)
1 per maand (weinig)
grootte
0.05 mm (heel klein)
0.1 mm (klein maar groot ten opzicht van zaadcellen)
vorm
kikkervisje
rond
beweeglijkheid
Kunnen bewegen
onbeweeglijk
levensduur
3 dagen
1 dag
Bewaard in
bijbal
Eierstok
Als man seksueel geprikkeld wordt dan vullen zwellichaampjes in penis met extra hoeveelheid bloed, penis stijf (erectie), penis klaar om in vagina gebracht te worden en zaadcellen in lichaam vrouw te brengen, dit is geslachtsgemeenschap of cotus, elke zaadlozing - 300 miljoen zaadcellen komen vrij
Zaadcellen zwemmen naar eicel, die tijdens eisprong vrijgekomen was, en vinden weg doordat eileider + baarmoederslijmvlies scheikundige aantrekkingsstoffen afscheiden
Eerste zaadcel die eicel ontmoet, dringt door met kopje binnen in eicel, staart valt af, celwand van eicel wordt ondoorlaatbaar, zodat geen andere zaadcellen binnendringen
Bevruchting, kernplasma zaadcel versmelt
Bevruchting moet bovenste gedeelte eileider gebeuren, anders sterft eicel af
Wat gebeurt onmiddellijk na bevruchting bevruchte eicel
Celwand wordt ondoorlaatbaar, kernplasma versmelt met zaadcel
Hoe wordt de bevruchte eicel naar de baarmoeder gebracht en wat gebeurt er daarna?
Transport --> baarmoeder
Trilhaartjes op eileiderwand brengt bevrucht eicel naar baarmoeder, in - 4 dagen
Celdeling en rangschikking
Cellen delen voortdurend, rangschikken is specifiek groeipatroon
Ontstaan placenta of moederkoek
Microscopische kleine vertakkingen in baarmoederslijmvlies
Ontstaat verbinding met bloedvaten van de baarmoederrand
Hieruit ontstaat moederkoek
Zorgt later voor voedsel
Ontstaan embryo
Uit tweede reeks cellen ontstaat embryo, waaruit baby verder zal groeien
Vorming vruchtzak
Een vlezige zak rond embryo ontstaat (derde reeks cellen)
Vruchtzak, gevuld met vruchtwater
Baby beschermd tegen schokken
Verschik foetus en embryo
Foetus duidelijk menselijk lichaam (vorm), embryo nog niet
1. placenta (= moederkoek) 2. Vruchtwater 3. vruchtzak 4. vagina (=schede) 5. navelstreng 6. foetus 7. baarmoeder
Waarom is het belangrijk dat de embryo in een vruchtzak met water zit?
Voor bescherming tegen schokken van buitenaf
Waarvoor dient de navelstreng?
Voedingsstoffen en zuurstofgas aangevoerd, afvalstoffen en koolstofdioxide afgevoerd
Wanneer spreekt men over een foetus?
Eenmaal een duidelijke menselijke vorm te zien is
Wat is echografie
Men kan beeld krijgen van foetus
Hoe werkt echografie
Via golven die via een sonate worden verstuurd naar foetus, en vervolgens worden teruggekaatst
Oorzaken miskraam of spontane abortus
Stoornis in ontwikkeling bevruchte eicel
Stoornis in vorming van moederkoek
Bepaalde infectieziekte
Hoge koorts bij moeder
Ongelukkige val moeder
Hoe ontstaan meerlingen
Een-eigen meerling
Twee-eigen meerling
Groeit uit 1 eicel en heeft zich opgesplitst in 2 dochtercellen, uit beide groeit een kindje
Twee eicellen op hetzelfde moment bevrucht
Zygote bevat erfelijk materiaal van
Beide ouders
Voorbehoed-middel
gebruik
Hoe voorkomt zwangerschap
Betrouwbaar-heid
Beschermt tegen soas?
anticonceptiepilcombinatiepil
Iedere dag op juiste moment nemen
Geeft hormonen af waardoor geen eisprong plaatsvind
Zeer betrouwbaar
Nee
Hormoon-spiraaltje
Door arts in baarmoeder laten plaatsen
Belet innerteling van bevruchte eicel in de baarmoeder-wand
Hoogst betrouwbaar
Nee
condoom
Voor penetratie over penis in erectie doen
Vangt zaadcellen op tijdens orgasme van de man
Erg betrouwbaar, zeker in combinatie met een zaaddodende uime
Ja, tegen hiv
anticonceptiering
Zo ver mogelijk plaatsen zodat deze de baarmoeder afsluit
Bevat hormonen die worden afgegeven waardoor er geen eisprong is
voldoende
Nee
Drie voorbeelden van SOAs
Gonorroe
Syfilis
Aids
Hoe krijg je een SOA?
Via seksueel contact met besmette persoon
Gemeenschappelijke tandenborstel risicovol?
Nee, behalve voor AIDS door bloed
Sociaal contact zoals knuffelen, masseren, zonder contact met lichaamsvochten
Nee
Hoe kun je je beschermen tegen SOAs?
Je persoonlijk beschermen, seksuele partners informeren
Hoe verloopt het proces van de geboorte en wat gebeurt er daarna?
Begin van de geboorte
Samentrekken van de spieren van de baarmoeder, de ween
Opent weg voor baby
Vruchtzak en vruchtwater
Vruchtzak scheurt na enige tijd open en vloeit weg
Wordt voorgeboorte genoemd
Uitdrijving van de baby
Sterkere samentrekking van de baarmoederspieren
Baby wordt naar buiten geperst
Eerst het hoofd, de schouders en romp volgen
Navelstreng
Direct na de geboorte wordt de navelstreng afgebonden en doorgeknipt door dokter of vroedvrouw
Baby ademt eerste keer zelfstandig, baby krijst luid
Nageboorte
- 15 minuten later worden door baarmoedersamentrekkingen de navelstreng, de placenta en de vruchtzak uitgesloten
Melkproductie
De eerste dag na de geboorte begint melkproductie in borsten
Melkklieren produceren moedermelk
Moedermelk bevat alle nodige voedingsstoffen en afweerstoffen
Moeder kan haar baby voeden
Gonorroe of druiper (SOA)
Meest voorkomende SOA, 1/1000 mensen met gonorroe beland in het ziekenhuis
Het is een bacterile SOA
Symptomen
Jeukend en brandend gevoel bij plassen
Melkachtige, later etterachtige vloeistof, die geelgroene vlekken achterlaat in ondergoed, druipt in urinebuis, reden andere naam: druiper
Behandeling
Eerste kentekenen: behandeling door dokter met antibiotica
Late behandeling: aanleiding aantasten geslachtsorganen, onvruchtbaarheid tot gevolg
Biotoopstudie
Wat is een biotoop?
Een gebied of territorium met een bepaald kenmerk of kenmerken waar dieren en planten leven en voortplanten
Geef voorbeelden van biotopen
Een poel, een grasland, een bos, een ruigte
De abiotische factoren benvloeden het voorkomen van planten en dieren benvloeden
Weinig begroeiing tredplanten, veel mossen, dieren met een goed ontwikkeld gehoor
Verschillen abiotische factoren tussen open plek en bos
Abiotische factoren
In het bos
Op een open plek
lichtsterkte
kleiner
groter
temperatuur
lager
hoger
vochtigheid
vochtiger
droger
windsterkte
kleiner
groter
geluidssterkte
kleiner
groter
Planten en dieren in een loofbos
planten
dieren
zomereik
eekhoorn
Ruwe eik
hert
Ruwe iep
konijn
Hoe komt het dat we daar specifieke planten en dieren aantreffen
De dieren en planten zijn aangepast om in die gebieden te kunnen leven en het is moeilijk om je opnieuw aan te passen waardoor ze in het bos blijven.
Welke aanpassing heeft klimop om zich aan bomen te kunnen hechten?
Een manier gevonden om zijn wortels boven de grond te laten uitkomen waardoor ze zich rond de boom kunnen hechten.
Welke aanpassing heeft braam zodat dieren de bessen niet opeten?
De stengels zijn begroeid met stekels zodat als een dier een poging doet een braam te eten, hij zich meestal zal verwonden.
Welke grote dieren vind je in een loofbos?
Voorbeelden van grote dieren zijn herten, zwijnen en wolven.
Van welke dieren vind je sporen in het bos?
spoor
Dier dat het spoor veroorzaakt heeft
Pootafdrukken
Konijnen, wolven, vossen, enz.
vraatsporen
spechten
uitwerpselen
Bijna alle dieren
Welke kleine dieren vind je in het bos?
Kleine dieren in een bos zijn bijvoorbeeld mieren en spinnen.
Relaties tussen dieren in het bos
beschermingsrelatie
Een organisme gebruikt een ander organisme om zichzelf of zijn nest te verbergen
voedselrelatie
Een organisme voedt zich met andere organismen of delen van andere organismen
steunrelatie
Een plant hecht zich vast aan een andere plant om hogerop te raken en zo meer licht op te kunnen vangen
Voedselketen voorbeeld
Sla (producent) --> rups (consument eerste order) --> kikker (consument tweede order) --> uil (predator)
producent
Een levend wezen dat bladgroenkorrels bezit en zelf energierijke stoffen en bouwstoffen maakt
consument
Een levend wezen dat zich met levende planten en dieren voedt en daaruit energierijke stoffen en bouwstoffen haalt
reducent
Een levend wezen dat organische stoffen afbreekt, daaruit zelf energierijke stoffen en bouwstoffen verbruikt en de resterende mineralen aan het bodemwater afgeeft.
Waarom noemen we groene planten producenten?
Omdat producenten bladgroenkorrels bezitten omdat ze aan fotosynthese moeten kunnen doen en glucose produceren, die glucose is heel belangrijk
Carnivoren, omnivoren en herbivoren voorbeelden
herbivoren
carnivoren
omnivoren
zebra
leeuw
Bruine beer
giraf
tijger
wasbeer
Nut reducent en detrivoor
Het nut van een reducent is om terug vruchtbare grond te krijgen met de mineralen dat hij afgeeft. De detrivoor zorgt ervoor dat er geen afval het afgeven van de mineralen verstoort.
Wat neemt het organisme op van het andere?
Consumenten nemen energierijke stoffen en bouwstoffen op uit producenten, reducenten nemen energierijke stoffen en bouwstoffen op uit consumenten, producenten nemen mineralen en water op van reducenten
Voedselpiramide
Je hebt meerdere grassprietjes nodig om 1 koe te voeden, dit is waarom de voedsel piramide bestaat, vanonder het wezen dat in het meeste aantal nodig is en zo omhoog tot je aan het wezen komt die het minste aantal voorkomt
Voorbeeld:
Verklaar biodiversiteit
Biodiversiteit zijn alle planten, dieren en schimmels die in de natuur rond ons heen zijn.
Wat is natuurlijke selectie
Als een dier een afwijking heeft, maar het hem makkelijker maakt om te overleven, zal zich voortplanten en op een moment gaat die soort meer voorkomen en sterft de oude uit.
Voorbeeld natuurlijke selectie
Als er giraffen waren met een korte nek, zouden ze uitsterven omdat ze veel meer moeite moeten doen om aan hun voedselbron, blaadjes aan een boom, te raken want degene met de lange nekken zullen het veel sneller en gemakkelijker opeten.
Invloeden van de mens op het bos
voorbeeld
Positief of negatief
Maaien van de graskant
positief
ecoducten
positief
natuurreservaten
positief
Uitlaatgassen (van autos)
negatief
Watervervuiling door afvalwater
negatief
. De oefenexamen moet geschreven zijn in de Nederlandse taal. Onderin staan de antwoorden. Het aantal vragen dat het oefenexamen moet bevatten is 30.
Ask a study question and we will try to answer it as best we can.
Ask a questionAsk a study question and we will try to answer it as best we can.
Ask a question